Pivot-Unpivot Operatörleri

Veritabanı Yönetim Sistemi platformlarında (Sql Server, Oracle v.b.) yer alan herkesin pek bilmediği Pivot ve Unpivot Operatörleri bulunmaktadır. Şimdi gelin hep birlikte Pivot-Unpivot operatörlerini inceleyelim. Pivot ve Unpivot operatörleri daha çok OLAP biçimindeki sorgulamalarda ve açık şema uygulamalarında ihtiyaç duyulabilen operatörlerdir. Burada OLAP ve açık şema uygulamaları derken kastedilen şeyi kısaca açıklamak yerinde olur. OLAP, veriler üzerinde derinlemesine analiz yapılabilmesine olanak tanıyan bir teknolojidir.Açık şema uygulamaları ise hazırlanmış bir tablonun normalizasyon kuralları içinde yeterli çözümleri sağlayamadığı durumlarda farklı bir tablo üzerinde satırların sütunlara veya sütunların satırlara dönüştürülmesi gerekliliğidir. İşte bu tip durumlarda devreye Pivot ve Unpivot operatörleri girer. Pivot operatörü bir tablonun satırlarını yani belirli kayıtlarını sütunlara çevirir. Unpivot operatörü ise bir tablonun sütunlarını satırlara çevirmektedir. Biliyorum ki bu konuda örnekler yaparsak konu daha iyi anlaşılacaktır.


Öncelikle aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi bir tablo oluşturalım.

 
 
 
 
 
 
Tablomuzu Sql kodları ile oluşturmak isteyenler için aşağıdaki kodları kullanabiliriz.


Create Table BilgisayarDetay(
BilgisayarKod int,
Nitelikler nvarchar(50),
Aciklama nvarchar(50)
)

Ardından oluşturduğumuz bu tabloya insert cümleciği vasıtasıyla kayıtlar ekleyelim. Ben aşağıdaki gibi eklemeler yaptım.

insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1000,'Bellek (GB)','3')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1000,'Sabit Disk (GB)','500')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1000,'Ekran (MB)','512')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1000,'Boyut (Inch)','19')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler)values (1000,'Web Cam')

insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1001,'Bellek (GB)','4')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1001,'Sabit Disk (GB)','800')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1001,'Ekran (MB)','1024')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1001,'Boyut (Inch)','21')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1001,'Web Cam','Var' )

insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1002,'Bellek (GB)','2')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1002,'Sabit Disk (GB)','1024')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1002,'Ekran (MB)','1024')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler,Aciklama)values (1002,'Boyut (Inch)','17')
insert into BilgisayarDetay(BilgisayarKod,Nitelikler)values (1002,'Web Cam')

Bu kayıtlarımızı ekledikten sonra tablodaki kayıtlarımızın içeriği aşağıdaki gibi gözüküyor olmalı.

Şimdi gelin Nitelikler kısmında yer alan satırları yani kayıtları Pivot operatörü ile sütunlara çevirelim. Bu işi gerçekleştirmek için aşağıdaki gibi bir Sql kod bloğu yazmamız gerekiyor.


WITH BilgisayarOzellik AS(
SELECT * FROM BilgisayarDetay
)
SELECT Kayit.* FROM BilgisayarOzellik
PIVOT(MAX(Aciklama)
FOR Nitelikler IN ([Bellek (GB)],[Sabit Disk (GB)],[Ekran (MB)],[Boyut (Inch)],[Web Cam])
)AS Kayit

Bu kod bloğunu şu şekilde açıklayabiliriz; öncelikle BilgisayarDetay isimli tablomuzun kayıtlarını pivot sorgusunun çalıştırılacağı BilgisayarOzellik adında sanal bir tabloya yani sonradan türettiğimiz bir tabloya aktardık. Ardından "SELECT Kayit.* FROM BilgisayarOzellik" satırı ile BilgisayarOzellik isimli sanal tablomuzun bütün sütünlarını seçmiş bulunuyoruz. Sonraki kod satırımızda MAX fonksiyonu aklınızı karıştırmış,neden böyle bir fonksiyon kullandık diyebilirsiniz. Pivot operatörümüzün çalışabilmesi için gruplama yapabilen bir fonsiyon gereklidir. Bu fonksiyon MAX, MIN veya SUM gibi gruplama yapabilen bir fonksiyon olabilir. Biz burada Aciklama sütünuna göre MAX fonksiyonu ile bir gruplama yaptık.Son olarak "FOR Nitelikler IN ([Bellek (GB)],[Sabit Disk (GB)],[Ekran (MB)],[Boyut (Inch)],[Web Cam])" sql kod satırı ile Nitelikler sütunundaki kayıtları kullanarak satırları sütunlara çevirmek istediğimizi belirttik. Satırları sütunlara çevrilecek kısımlar köşeli parantez içinde yazılmıştır. Şimdi yazdığımız bu kod bloğunu çalıştırdığımızda ekrana gelecek sonucu görelim.

Yukarıdaki şekilden de gördüğümüz gibi Nitelikler içinde yer alan satırlar sütunlara dönüşmüş durumda ve Aciklama sütunundaki veriler bu yeni sütunlar içindeki kayıtlar olarak yerini almıştır.

Şimdi de Pivot operatörünün tersi işlemi yapan yani sütunları satırlara çeviren Unpivot operatörüne ait bir örnek yapalım. Bu işlem için aşağıdaki gibi bir tablo oluşturalım.

Yukarıda görüldüğü gibi Satis adında her bir satıcının yıllık satış miktarlarının tutulduğu bir tablo oluşturduk. Bu tabloya aşağıdaki gibi kayıtları ekleyelim.

 
 
 
 
 
 
Yukarıda bulunan şekildeki gibi bazı kayıtlarımızı tablomuza girdikten sonra Unpivot operatörümüzü kullanabiliriz.


SELECT satislar.* FROM Satis
UNPIVOT (SatışMiktari FOR Yıllar IN ([2007],[2008],[2009])
)AS satislar

Bu kod bloğunda Satis tablosunun bütün sütunları,kayıtları satislar isimli sanal bir tabloya aktarılmıştır. 2007,2008,2009 isimli sütunlar satırlara dönüştürülmek üzere Unpivot operatörü kullanılmıştır. Bu kod bloğu bize aşağıdaki gibi bir çıktı sunacaktır.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gördüğümüz gibi yıllar isminde ayrı bir sütun oluşturulmuştur. Ümit ediyorum ki bu makale ile veritabanı, veri madenciliği, OLAP gibi kavramlar konusunda herkeste bir merak oluşacaktır ve bu konuda araştırmalar artacaktır.


Tekrar görüşmek dileğiyle.